سدیم هیدروکسید (به انگلیسی: Sodium hydroxide) یا کاستیک سودا (به انگلیسی: Caustic Soda) یا سود سوزآور با فرمول شیمیاییNaOH که ترکیب معدنی جامد و سفیدرنگ با دمای ذوب ۳۱۸ درجه سانتی‌گراد و چگالی ۲٬۱۳ است. این ماده، به آسانی می‌تواند رطوبت و کربن دی‌اکسید موجود در هوا را جذب کند و به همین دلیل، لازم است هنگام حمل و نقل، تحت پوشش‌های حفاظتی لازم قرار گیرد. این ترکیب، در تماس با پوست، دارای اثر خورندگی است و برای جلوگیری از اثرات سوزانندگی آن، هنگام استفاده باید مورد توجه قرار گیرد.
همچنین هنگام اندازه‌گیری وزن دقیق این ماده شیمیایی باید این کار به سرعت و در محیطی خشک انجام شود تا در اثر جذب رطوبت هوا وزن سدیم هیدروکسید افزایش نیابد.
آبپوش‌های سدیم هیدروکسید شناخته شده‌اند ومحلول قلیایی قوی در آب پدیدمی‌آورد، یعنی در آب به‌طور کامل به یون‌های تشکیل دهنده‌اش (+Na و -OH) تفکیک می‌شود.
هیدروکسید سدیم جامد بیشتر به صورت‌های پرک (فلکس)، دانه‌ای و بلوک‌های قالبی برای فروش عرضه می‌شود.
کاربردها
سدیم هیدروکسید، به عنوان یک باز قوی، یکی از مواد شیمیایی صنعتی بسیار مهم به‌شمار می‌رود. برای نمونه، تولید سود در سال ۱۹۸۰ درآمریکا، ۱۲ میلیون تن بوده‌است. تولید این ماده شیمیایی پایه؛ که در تولید تمامی انواع مواد شیمیایی به نحوی کاربرد دارد، از ۶۰۳۹۰ کیلوتن در سال ۲۰۱۲ به ۷۲۱۰۳ کیلوتن در سال ۲۰۱۶ افزایش یافت که میانگین رشد ۴٫۵۳ درصد است. چین بزرگترین تولیدکننده سود جهان است که ۴۵٫۵۵ درصد از سهم بازار در صنعت سدیم هیدروکسید را در سال ۲۰۱۶ داشت. در بازار مصرف، چین و آمریکای شمالی، اصلی‌ترین مصرف‌کننده‌های این ماده هستند که برآورد شده به ترتیب ۴۲٫۷۹٪ و ۲۰٫۲۹٪ در سال ۲۰۱۶ مصرف کرده‌اند. زمینه‌های مختلف کاربرد سدیم هیدروکسید از جمله در تولید مواد شیمیایی، ابریشم مصنوعی، خمیر کاغذ و کاغذ، در تولید رنگ، آلومینیوم، مواد پتروشیمی و پارچه، صابون و مواد شوینده است.
همچنین در آزمایشگاه‌ها برای تعیین غلظت اسیدهای مجهول درتیتراسیون اسید- باز از محلول قلیایی سدیم هیدروکسید استاندارد استفاده می‌شود. در صنایع غذایی از این ماده جهت تلخی زدایی از زیتون استفاده می‌شود. سود سوزآور در دو نوع مایع و جامد در کارخانه‌ها تولید می‌شود. سود مایع با خلوص ۵۰ درصد و ۳۳ درصد در دسترس است.
کاربردهای سود کاستیک پرک (به انگلیسی: Caustic Soda Flakes) در صنعت بسیار وسیع است، صنایع مختلف با رویکردهای مختلف از این ماده استفاده می‌کنند. برخی از این صنایع عبارتند از:
- صنایع رنگرزی
- تولید کارتن و کاغذ
- صنایع چرم و نساجی
- صنایع نفت و گاز و پترو شیمی
- خنثی‌سازی اسید و باتری سازی
- چربی گیرها و سایر صنایع وابسته
- صنایع غذائی، صنایع شیر، کنسرو سازی
- نوشابه سازی، کارخانه قند و شکر، کارخانه روغن
- صنایع دارو سازی، الکل‌سازی و آرایشی و بهداشتی
- صنایع فلزی و تولید شیشه روی، آلومینیوم، گالوانیزه و آبکاری
- سود پرک کاربرد فراوانی در صنعت نفت و گاز دارد
- سود پرک کاربرد فراوانی در صنایع نظامی دارد.
- سود پرک برای صنایعی که با عوامل بیماری‌زا مواجه می‌شوند هم کاربرد دارد.
- سود پرک در صنعت پلیمر و پت هم مصرف فراوانی دارد لذا به عنوان چربی بر استفاده می‌شود.
